Hoe schrijf ik mijn lekenpraatje? Drie tips

Je ‘lekenpraatje’ kan een van de leukste onderdelen (10 – 15 minuten) van je promotie worden. We kunnen er samen mee oefenen, graag zelfs, maar ik geef je vast drie tips om deze toespraak te schrijven.

1. Begin bij je intentie

Wat kom je in wezen doen? Stel jezelf als eerste die vraag en kies een werkwoord dat de hele sfeer van je presentatie dekt. Kom je inspireren, activeren, wakker schudden, bewustmaken? Laat informeren en uitleggen achterwege, dat is saai.

Je lekenpraatje is geen minicollege of een stap voor stap door je dissertatie. Het is een verhaal dat je vertelt aan je familie en vrienden over wat je de afgelopen jaren hebt onderzocht en geleerd. Wat wil je dat ze onthouden?

2. Kies een glasheldere structuur

Begin met het neerleggen van een paar kaartjes met steekwoorden, die passen bij de stappen in je verhaal. Bekijk ook de route met bierviltjes-methode. Bijvoorbeeld: wat heb ik onderzocht? Hoe heb ik dat gedaan? Wat heb ik geleerd? En wat is je introductie en je slot?

Je zou ter introductie een persoonlijk verhaal kunnen vertellen over je nieuwsgierigheid, een tegenvaller of een onverwachte gebeurtenis tijdens het onderzoek. Als je daar in je slot op terugkomt, dan maak je het verhaal mooi rond. Wil je meer weten? Kijk dan bij onze Masterclass Storytelling.

In het midden van je lekenpraatje schittert dan een stevige drieslag (ik ben daar gek op). Zorg dat deze drie punten duidelijk klinken, bijvoorbeeld door signaalwoorden te gebruiken (als eerste, als tweede, tot slot) en hardop vragen te stellen (“en wat kwam daar nou uit?”). Zo snapt je publiek waar in het verhaal jullie zijn.

PowerPoint is vaak een aanslag op een eenvoudige structuur. Laat het achterwege! Gebruik je handen, je lijf; loop rond, beeld uit, vertrouw op de verbeelding en de goedgunstigheid van je publiek! Laat ook de uitgeschreven tekst los, maar gebruik kaartjes in je hand!

3. Durf incompleet te zijn

Jij weet alles van je vakgebied, je wordt er doctor in! Maar voor je familie, vrienden en buren volstaat de grote lijn. De compleetheid en de details komen wel bij de verdediging. Gebruik gewone taal, laat jargon weg. Oefen dat op je paranimfen en maak het perspectief van waaruit je vertelt persoonlijk. Je enthousiasme zal klinken!

Samen met Steven Bartels en Froukje Weidema geef ik (een paar keer per jaar) Beproefd Promoveren, een masterclass over hoe je je lekenpraatje houdt en de je verdediging van je proefschrift ontspannen kan doen.