Er komen steeds meer filmpjes voorbij. Bewegende sprekende beelden. Social media en websites staan er vol mee: aanprijzingen, aankondigingen, bekentenissen, speeches, instructies, open sollicitaties…

Ik houd van verhalen, van luisteren en vertellen. Ik ben geen grote lezer dus deze filmpjes trend spreekt me aan. Liefst luister ik naar een spreker en lees ik niet mee op de PowerPoint.

Maar al die ondertiteling… Ik zeg nee

We kunnen niet lezen en luisteren tegelijk. Probeer maar eens een berichtje te lezen (of te typen)  terwijl iemand iets aan je vertelt. Het gaat niet. In een filmpje is het misschien gemakkelijker als de tekst synchroon loopt met wat we zien. Maar de letterlijke tekst onder in beeld doet pijn aan mijn ogen dus lees je altijd een samenvatting.

Laatst zag ik een Nederlands gesproken filmpje dat Engels ondertiteld was. Marketingtechnisch slim maar een raar gezicht waardoor de boodschap van het filmpje niet goed tot me doordrong.

Veel sprekers gebruiken een PowerPoint presentatie om het publiek aan het lezen te zetten. Vaak leest de spreker (o gruwel) zelfs voor wat geprojecteerd wordt.

Mijn advies: vertel ons gewoon je verhaal! Liefst zo beeldend mogelijk

Daarna kan je altijd nog een beeldvullende afbeelding laten zien. Let op: eerst vertellen, dan klikken.

Onlangs maakten we een filmpje over ‘Presenteren in 1 dag’.  Ik schreef mijn gesproken tekst uit maar dat vond ik niks. Daarna kozen we voor wat korte kernachtige zinnen. De ondertiteling als samenvatting. Maar ik zet een streep onder de ondertiteling. Ik wil het niet meer. Dan kan iemand in de trein zonder oortjes mijn filmpje maar niet zien.

Ik vind het fijn om het verhaal helemaal te (laten) horen. Zonder te lezen luisteren naar iemands stem: de melodie, de kleur, het ritme van de woorden. Met ruimte voor interpretatie: wat hoor ik tussen de regels door?

Ik ben benieuwd hoe jullie erover denken.

Reactie Ivonne Bressers

Lieve Anne,

Je had mij gevraagd om te reageren op jouw blog ‘Ondertiteling onder je filmpje?’

Bij deze … (ik ben ook wel weer benieuwd naar jouw reactie om mijn onderstaand verhaaltje)

Als ik luister naar iemand die mij een belangrijke boodschap te vertellen heeft, dan gebruik ik alle zintuigen om zoveel mogelijk informatie te krijgen. De stem, de intonatie, de taal, het gezicht, het mondbeeld, de mimiek. Als hier 1 onderdeel niet helemaal klopt of niet te volgen is, dan word ik afgeleid. Ik haak af …

We kennen allemaal de filmpjes van lucky tv waarin de stemmen verdraaid worden waardoor datgene wat de politicus zegt plotseling heel hilarisch wordt.

Of wanneer we naar een praatprogramma kijken en luisteren waarin we zien dat het geluid niet exact klopt met het mondbeeld. Ook dan raken we van onze wijs en kunnen we niet goed meer luisteren. Iets vertellen waar je nogal boos over bent maar met een gezichtsuitdrukking alsof je heel erg blij bent, is ook niet geloofwaardig.

En andersom als de stem, intonatie, mimiek en mondbeeld wel kloppen en je hebt een interessante boodschap te vertellen dan kan je ook totaal afgeleid worden door bijvoorbeeld alle bewegingen die iemand maakt (zoals Pierre Wind of Bart Chabot). Ik heb ook jarenlang niet kunnen luisteren naar Femke Halsema, er was iets met haar ademhaling. Ik kreeg altijd zelf zuurstof tekort en lichtelijke hyperventilatie omdat ze meer leek in te ademen dan uit te ademen.

En dan hebben we natuurlijk de filmpjes waarbij iemand zit te praten, bijna voorlezend en zonder passie. Of nog erger…  in een ruimte waar zoveel te zien is dat je niet meer weet waar je naar kijken moet. Of waar een toevallige voorbijganger zoveel aandacht vraagt dat je niet meer luistert naar diegene maar alleen nog maar kijkt naar de voorbijganger.

Ik kijk en luister tegelijk

Wat ik met al deze voorbeelden wil aangeven is dat ik kijk en luister tegelijk. Naar mijn idee doen we wel heel veel dingen tegelijkertijd. Ik was laatst op een feestje waar het te donker was om iemand te zien, maar als hij duidelijk en luid sprak kon ik hem wel verstaan, Toch werd ik heel erg onzeker …. Ik miste zijn mimiek die namelijk overdag met goed licht altijd zoveel boekdelen sprak. Sommigen hebben dat heel sterk. En zo is het eigenlijk ook met iemand die je niet goed kan verstaan. Dan word ik ook onzeker en probeer ik allerlei andere informatie tot mij te halen die mij kunnen helpen om het toch te begrijpen en te volgen.

Ik denk dat iedereen zijn of haar voorkeur heeft, de een is wat meer visueel ingesteld, de ander is wat meer auditief ingesteld. Ik kon als kind uren verdwijnen in een prachtig meeslepend boek, maar luisteren naar het voorlees-uurtje van de meester: ik dwaalde af naar zijn snor, zijn ogen, zijn handen totdat ik zag dat hij 2 verschillende sokken aanhad.

Heeft dit te maken met mijn beperkingen die ik met mij meedraag doordat ik het Ushersyndroom heb? Een aandoening waarbij ik slechthorend geboren ben en langzamerhand doof én blind word. Vast en zeker!

Ik heb de ondertiteling nodig wil ik ontspannen kunnen luisteren

Ik heb het geluid nodig om de juiste ondertoon en intonatie te kunnen horen. Ik heb het mondbeeld en mimiek nodig om naar de boodschap te kijken en een beeld om de integriteit van de spreker te  zien.

Ik ben daarom ontzettend blij met elk filmpje dat ondertiteld is. Het geeft mij als mens veel meer toegang tot informatie. Als ik dit als kind of student toch allemaal gehad had….!

Tegenwoordig kun je op je smartphone of op je computer instellen of je de ondertiteling wil hebben of niet. Bij mij staat deze altijd aan. Misschien kan deze ook uitgezet worden?

Laatst kwam er een filmpje voorbij waarin de spreker een oproep deed tot het meedoen aan een gebaren cursus. Ze sprak en gebaarde tegelijkertijd. En ze had ook gedacht aan de mensen die slechthorend zijn en (nog) geen gebarentaal kunnen. Haar video was voorzien van ondertiteling. Deze was echter zo groot dat je alleen nog maar de wenkbrauwen van haar kon zien. Tja …. Missie niet geslaagd! Dit wekt dus ook heel veel hilariteit op zodat niemand meer kijkt en luistert naar de inhoudelijke boodschap.

Alles moet in de juiste verhouding en in balans zijn. Zowel de boodschap en het beeld. Het geluid en de belichting. De ruimte, de kleding, de achtergrond.

Met heel veel moeite, Nederland was het enige Europese land dat nog het langst op zich liet wachten, is er vorig jaar dan eindelijk het verdrag van de mens ondertekend. Dat betekent dat iedereen moet kunnen participeren aan de maatschappij. Dat informatie voor iedereen toegankelijk moet zijn evenals de gebouwen en andere openbare ruimten, ongeacht je beperking, geslacht en afkomst/religie.

Websites moeten toegankelijk zijn voor blinden en slechtzienden mensen. Gesproken informatie moet toegankelijk zijn voor doven en slechthorenden mensen. Gebouwen moeten toegankelijk zijn voor mensen met een rolstoel. Inclusie …. Daar is hard voor gestreden door allerlei patiënten organisaties.

Het is ontzettend goed dat deze wet nu ook is ondertekend door Nederland. Het zal waarschijnlijk nog wel even duren voordat dit overal goed is doorgevoerd maar het zal ongetwijfeld leiden dat het over een poos ‘not done’ zal zijn als je niet zorgt voor inclusie. En dat vind ik wel een goede ontwikkeling.

https://www.mensenrechten.nl/beperking/nl/vn-verdrag#verdraginpraktijk

Liefs Ivonne

Stichting Ushersyndroom
ivonne.bressers@ushersyndroom.nl

Mijn reactie:

Lieve Ivonne,

Natuurlijk. Jij, jullie en alle slechthorenden hebben baat bij de ondertiteling.

Ik voel schaamte dat ik het eerder niet noemde in mijn blog en ben je dankbaar dat je er zo uitgebreid over wilde schrijven. Hoe jij het ziet en hoort vanuit jouw perspectief, wat jij nodig hebt om een boodschap binnen te laten komen.

Ik ga er weer verder over nadenken. Mijn punt ging voornamelijk over het horen van de stem. De kleur in de stem. Dat zijn geen platte woorden. Er is meer.

Je hebt me ooit gevraagd of ik liever doof of blind zou willen worden. Die vraag stellen we ons allemaal wel eens. Zeker als kind. Vroeger wist ik het niet. Ik kon niet kiezen, het leek me allebei even erg. Jij bent het langzaam allebei aan het worden (door het Ushersynsdroom) en toch lukt het je om zo positief in het leven te staan. Ik bewonder dat. Misschien kan ik meedenken over jullie plannen voor een nieuw filmpje. Een USHtalk.

Als ik dan toch zou moeten kiezen, dan voor blind. Geen muziek meer, geen geluid, taal, dans? Het zou me zielsongelukkig maken. Denk ik…

Ik weet niet wat ik zeg. Ik hoef niet te kiezen. Ik kan kijken, lezen, luisteren. Wat maak ik me druk over ondertiteling in een blogje…

Als ik dat toch weer doe, zal ik aan jou denken, en dat jij kunt lezen wat deze persoon te zeggen heeft.

Liefs Anne

Van Ivonne:

@Anne, nog even een reactie op jouw blog ….

Je hoeft je helemaal niet te schamen hoor! Zelfs ik worstel nog geregeld met de afweging ‘wel of geen gebarentaal’ ondersteuning bij een film? Er zijn mensen die vinden dat alleen ondertiteling niet voldoende is voor maximale toegankelijkheid. Voor mij en veel mensen die zelf geen gebarentaal beheersen, gaat dat weer te ver. Terwijl het soms wel van ons verwacht wordt als zijnde ‘ernstig slechthorend tot doof’. Dat maakt het soms wel lastig, de juiste afweging maken ….

Maar in onze USHTalk gaan we geen gebarentaal invoegen omdat ik denk dat dat geen meerwaarde gaat bieden.