De spreker klimt het podium op, usb-stick in de hand, en denkt: mij kan niets meer gebeuren. PowerPoint is immers bij de hand. De houvast van bijna alle sprekers. Nee. PowerPoint mag je houvast niet zijn. Waarom zou je gedwee achter je eigen powerpointslides aan sjokken? Dat is voor je publiek helemaal niet interessant. De toeschouwers zien een muur vol letters. Slides met veel te veel punten. Ze zien de zijkant van de spreker. Ze proberen snel te ontdekken waar de slide over gaat. Kan de spreker het niet gewoon vertellen? Mensen kunnen namelijk niet lezen en luisteren tegelijk. De moed zakt hun vaak in de schoenen als ze de lappen tekst zien die ze blijkbaar ook mee moeten lezen.

Het drama van powerpoint

Er is iets flink mis in presentatieland. Bijna iedereen gebruikt een PowerPoint (of Prezi). Voor een sollicitatie, bij een medisch overleg, op een congres, bij een netwerkbijeenkomst, op universiteiten, op basisscholen. Mijn jongste dochter Sarah ging jaren geleden een spreekbeurt voorbereiden over Curaçao. Ze wilde oefenen voor de camera. Haar eerste zin luidde: ‘Mijn PowerPoint gaat over Curaçao.’ PowerPoint is een doel geworden, terwijl het een middel is, bedoeld als ondersteuning van je verhaal. Ik ben een voorstander van het vertellen van verhalen. Van sfeer schetsen. Hoe mooi is het als iemand zo beeldend vertelt dat je het voor je ziet?

Hoe moet het dan wel?

• Neem een groot wit vel papier en maak een mindmap. Schrijf op wat je wilt zeggen. Puntsgewijs. WAT | HOE | WIE | WAAROM. Dat is je structuur.
• Maak kaartjes met puntsgewijs de dingen die je wilt gaan zeggen. Dat is je houvast. Deze kaartjes kun je met de hand schrijven of in PowerPoint maken.
• Bedenk dan: welke plaatjes, grafieken, teksten, filmpjes zijn onmisbaar voor mijn publiek om mijn verhaal beter te begrijpen en te onthouden?
• Gebruik korte filmpjes die werkelijk iets toevoegen.
• Gebruik echt goede, beeldvullende foto’s, zonder het watermerk van een stockfotowebsite.
• Gebruik filmpjes van jouzelf waarin je aan het werk bent of van vroeger!
• Schrijf op je kaartjes waar je welke foto’s, plaatjes, grafieken, filmpjes wilt laten zien.

De Gouden Tip

Als je voor het publiek staat, ga je eerst vertellen. Je laat nog helemaal niets zien, ook niet die smakeloze, saaie slide met je naam, titel en alle verplichte logo’s en sponsoren. Dat komt straks.
Eerst gaat alle aandacht naar jou. Ga juist vóór de katheder staan, verschuil je niet, kijk de zaal in en maak contact. Kijk recht in de ogen van je luisteraars en geniet. Aha, die hoogleraar uit Italië is er ook en die vader van het voetbalveld zit naast haar, wat leuk! Zo kunnen jij en het publiek aan elkaar wennen, met elkaar kennismaken. Het publiek wil ook weten wie jij bent en of het interessant is om naar je te luisteren.

Langzaam kom je in je verhaal, ga je steeds meer vertellen. Je hebt je kaartjes in je hand, dat is je houvast. Heel af en toe laat je een goede, pakkende afbeelding zien. En die leid je in. Dat is de Gouden Tip voor het gebruik van powerpoint:

Eerst vertellen en dan klikken.

Dus zeg: ‘Daar hebben we in onze onderzoeksgroep een paar maanden aan gewerkt. We hebben er ingewikkelde formules op losgelaten en er talloze grafieken van gemaakt. Daar laat ik jullie er nu eentje van zien. De belangrijkste, want hierop kun je mooi zien dat er een trend gaande is in Nederland. Kijk maar eens met me mee.’
Dan pas laat je zien wat je ontdekt hebt. (KLIK) Het hele publiek zal denken: jaaaaaa, natuurlijk! Want ze zien dat het klopt.

DUS: eerst vertellen en dan klikken.

Om het op deze manier te kunnen doen, moet je wel oefenen. Je moet weten welke slide er komt, want je introduceert steeds de slide die volgt.

‘Dat kan ik jullie laten zien aan de hand van de volgende afbeelding…’ (KLIK)

‘Kijk, zie je hoe duidelijk het hier is…’

Vertel, vertel, vertel.
‘Dat zie je in dit grappige filmpje. Ik heb er erg van genoten om het weer terug te zien, kijk maar…’ (KLIK)

Wat is verboden?

• ‘Sheet’ zeggen; dat betekent ‘laken’. Het is ‘slide’ of ‘dia’.
• Meer dan vier punten op één slide.
• Je slides letterlijk oplezen.
• De zinnen oplezen en met je pointer aanwijzen op de laptop.
• Door de projectie heen lopen, waardoor de tekst op je kleding valt.
• Met je rug naar de zaal staan/wijzen/lezen.
• Een slide met een groot vraagteken:
  ? Zijn er nog vragen? Nee! Vraag het gewoon aan de zaal. Wees nieuwsgierig, kijk de mensen aan en wees benieuwd naar hun inbreng en reactie.
• Eindigen met: ‘Bedankt voor uw aandacht.’ Hoezo? Je hebt toch iets te melden? Echt nooit meer zeggen! Je maakt toch ook geen diepe buiging na je presentatie? Ze mogen blij zijn dat jij iets kwam vertellen.
  Na je verhaal toon je je oprecht belangstellend. Terwijl je open de zaal in kijkt, zeg je ferm: ‘Ik ben benieuwd wat jullie ervan vonden. Ik hoor graag jullie reacties.’

Presenteren zonder powerpoint

Ik ben een groot voorstander van presenteren zonder PowerPoint. Veel mensen komen bij ons met een vrolijk gevulde usb-stick. Gemaakt op de avond voor de coaching of training. Een gezellige collage. Knip- en plakwerk. Meestal gaan onze deelnemers huiswaarts met het idee om hun collages in te korten, samen te vatten en er flink met de kaasschaaf overheen te gaan. Dat is soms een beetje balen. Ze moeten hun houvast loslaten. Dat is helemaal niet erg, want die eerste, ruwe versie was een noodzakelijke praatschets. Vervolgens is het een kwestie van slijpen en reduceren tot zo’n 5%. En misschien kun je zelfs wel helemaal zonder.

En die ouwe powerpoint? Daar maak je gewoon de kaartjes van die je bij de hand houdt!

Wil je ook leren om zonder powerpoint te spreken? We helpen je graag. Ook met je pitch voor je opleidingsplaats, je interne sollicitaties, je korte presentatie in het ziekenhuis, je lekenpraatje bij je promotie. Het kan allemaal zonder powerpoint, of met hooguit een paar slides. Je presentatie zal er veel krachtiger door worden. Dat beloven we je!
Neem contact met ons op om de mogelijkheden te bespreken.